علائم خرابی بلبرینگ، دلایل رایج و روش‌های پیشگیری — راهنمای کامل
علائم خرابی بلبرینگ و راهکارهای جلوگیری از آن
— تیم فنی تن زره
بلبرینگ‌ها نقش کلیدی در کاهش اصطکاک و حرکت نرم قطعات دوار دارند. در این راهنما علائم اولیه خرابی، دلایل رایج (ترک، تغییر رنگ، خزش، لکه‌دار شدن، خط و خراش، برینل و وارفتگی) و روش‌های مراقبت و پیشگیری را مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهیم.
علائم هشداردهنده خرابی بلبرینگ
- صداهای غیرعادی: وزوز، غرغر یا جیغ که با افزایش سرعت شدت می‌یابد.
- لرزش: لرزش فرمان یا بدنه دستگاه در سرعت‌های مختلف.
- افزایش دما: داغ شدن غیرعادی بدنه یا چرخ بعد از کارکرد.
- لق شدن چرخ/محور: وجود لقی یا بازی در چرخ یا محور.
- روشن شدن چراغ هشدار: در خودروها ممکن است چراغ ABS یا ESP روشن شود.
دلایل رایج خرابی و روش‌های پیشگیری
۱. ترک و لب‌پریدگی
علت: وارد شدن ضربه حین نصب، بار ضربه‌ای، پیش‌بار بیش از حد یا نوسان دمایی.
پیشگیری:
- نصب اصولی بدون ضربه و با ابزار استاندارد.
- کنترل بارهای شعاعی و محوری و جلوگیری از اعمال بار بیش از ظرفیت.
- استفاده از روانکار مناسب و مانیتور دما.
۲. تغییر رنگ و زنگ‌زدگی
علت: دمای بالا، واکنش شیمیایی روانکار، ورود رطوبت یا حفره الکتریکی.
پیشگیری: کیفیت بالای روانکار، آب‌بندی مناسب، جلوگیری از نفوذ رطوبت و بررسی دوره‌ای.
۳. خزش (Creep)
خزش زمانی رخ می‌دهد که حلقه داخلی یا خارجی به اندازه کافی فیت نباشد و شروع به لغزش روی شفت یا محفظه کند.
پیشگیری: تنظیم انطباق شفت/حلقه، استفاده از فیت مناسب و روانکار محافظ.
۴. لکه‌دار شدن و گیریپاژ
علت: کمبود روانکار، ورود گرد و غبار یا توقف حرکت ساچمه‌ها.
پیشگیری: گریس‌کاری منظم، آب‌بندی خوب و استفاده از روانکار مقاوم در برابر فشار.
۵. خط و خراش
علت: وجود ذرات خارجی، روانکار نامناسب یا بار بیش از حد.
پیشگیری: تمیز نگه داشتن محیط، انتخاب روانکار مناسب و چک دوره‌ای.
۶. دندانه‌دندانه شدن (Brinelling)
ایجاد فرورفتگی یا گودی بر مسیر ساچمه‌ها معمولاً ناشی از ضربه یا بار استاتیکی سنگین است.
پیشگیری: نصب با ابزار مناسب، جلوگیری از ضربه و حذف بارهای استاتیکی طولانی‌مدت.
۷. وارفتگی و لق شدن
علت: شل بودن بوش، نصب نادرست شفت یا یاتاقان و تماس ناکافی سطوح.
پیشگیری: تنظیم و سفت کردن صحیح بوش و یاتاقان و چک لقی پیش از راه‌اندازی.
روش‌های سریع تشخیص خرابی
- گوش دادن به صدا در سرعت‌های مختلف.
- بررسی دما با لمس یا دوربین مادون‌قرمز.
- کنترل لقی با تکان دادن چرخ در حالت ایستاده.
- بازدید بصری برای خط و خراش یا تغییر رنگ.
- بررسی وضعیت گریس/روانکار و آب‌بندی.
نکات نگهداری و سرویس دوره‌ای
- برنامه زمان‌بندی شده برای گریس‌کاری و تعویض روانکار.
- نظافت محیط و جلوگیری از ورود ذرات خارجی.
- چک کردن انطباق فیت شفت و محفظه پیش از نصب.
- استفاده از روانکار مناسب بر اساس دما و بار کاری.
- آموزش پرسنل برای نصب و دمونتاژ صحیح بدون ضربه.
جمع‌بندی
با شناسایی به‌موقع علائم (صدا، لرزش، دما، تغییر رنگ و لقی) و اجرای راهکارهای پیشگیرانه می‌توان از صدمات جدی و هزینه‌های سنگین جلوگیری کرد. سرویس دوره‌ای، آب‌بندی مناسب و انتخاب روانکار استاندارد سه رکن اصلی طول عمر بلبرینگ هستند.
سؤالات متداول
اولین نشانه‌های خرابی بلبرینگ چیست؟
صداهای غیرعادی، لرزش، افزایش دما و لق شدن چرخ یا محور از اولین علائم هستند.
آیا می‌توان بلبرینگ را تعمیر کرد یا باید تعویض شود؟
در مواردی مثل روانکاری نامناسب یا خزش، با سرویس و روانکاری مجدد می‌توان عملکرد را بازگرداند؛ اما در صورت ترک، برینل یا تغییر شکل، معمولاً تعویض لازم است.
دیدگاه خود را بنویسید